Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından 10 Aralık 1948’de İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi kabul edildi. İnsan hakları açısından uluslararası ölçüde en temel belge olan İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi, tüm insanlığa düşünme ve ifade özgürlüğü tanıyarak, ayrımcılıktan uzak özgür ve eşit bir yaşam hakkına sahip olduğunu gösteriyor. 10 Aralık Uluslararası İnsan Hakları Günü nedeniyle 74 yıldır dünyanın birçok ülkesinde farklı etkinliklerle yaşanan hak ihlallerine dikkat çekiliyor. Ancak sözleşmeyi imzalayan ülkeler her yıl olduğu gibi bu yılda 10 Aralık'ı savaşın gölgesinde ve yoğun hak ihlalleriyle karşıladı.
KADIN HAK İHLALİ KARNESİ KABARIK
Türkiye'de 27 Mayıs 1949'da bildirgeye taraf olarak, hak ihlallerine karşı olduğunu gösterse de, sözleşmeyi imzaladığından bu yana yükümlülüklerini yerine getirmedi. Türkiye de, İnsan Hakları Günü'nü bu yıl da karnesi kabarık ihlallerle karşılıyor. Türkiye'de yaşanan hak ihlallerine yoğunlukta kadınlar maruz kalıyor.
Birleşmiş Milletler’in (BM) Uyuşturucu ve Suç Ofisi ile Kadın Birimi, 25 Kasım için hazırladıkları raporda, sadece geçtiğimiz yıl dünyada katledilen 81 bin kadın ve kız çocuğunun 45 bini, yani yaklaşık yüzde 56’sı birlikte oldukları erkek veya aile üyeleri tarafından katledildi. Bu verilere göre ise dünya da her 1 saatte 5 kadın katlediliyor.
10 Aralık Uluslararası İnsan Hakları Günü nedeniyle Türkiye'de son 1 yılda yaşanan kadın katliamları ve yargının verdiği kararları derledik.
8 AYDA EN AZ 532 KADIN KATLEDİLDİ
Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu (KCDP) verilerine göre 2021 yılında 280 kadın katledildi, 217 kadının ölümü şüpheli olarak kayıtlara geçti. Yine 2022 yılının Ocak ve Kasım ayları verilerine göre sadece 8 ayda 310 katledildi. 222'sinin ölümü şüpheli olarak kayıtlara geçti.
Son 1 yılda kadınları katleden faillerin onlarca davası görüldü. Ancak yılının 8 ayını kapsayan araştırmamıza göre en az 11 failin davasında karar çıktı. Çıkan kararlarda failler, "iyi hal indirimi" ile hem cezaları düşürüldü, hem de tahliye edildi. Sonuçlanan bazı davaların verisi şöyle:
“* 7 Şubat: İstanbul Küçükçekmece'de, 2016 yılında “barışma teklifini kabul etmeyen” Nurcan Arslan'ı katleden Abdullah Melih Barış'ın, 3'üncü kez yargılandığı dava sonuçlandı. Daha önce iki kere müebbet hapis cezası veren ve bu kararı Yargıtay'dan dönen Bakırköy 13. Ağır Ceza Mahkemesi üçüncü kez müebbet hapis cezası kararı verdi. Mahkeme başkanı, "Failin suçu işlemekten vazgeçmesi ve bir başka nedenle ve bir başka ani kararla fiili işlemesinde tasarlamadan söz edilemez. Suçu işleme kararının hangi düzeydeki eylem için ve ne zaman aldığı ile eylemin şarta bağlı olmayan bu kararlılıktan ne kadar zaman geçtikten sonra işlendiği mevcut kanıtlarla saptanmalı, suç kararıyla eylem arasında geçen zaman dilimi içerisinde ruhi sükunete ulaşıp ulaşamayacağı değerlendirme konusu yapılmalıdır" diyerek karara şerh koydu.
* 4 Mart: Gaziantep Şehitkamil ilçesinde 13 Ağustos 2020 tarihinde katledilen Duygu Delen'in davası sonuçlandı. Dosyada "kasten öldürme" suçlamasıyla yargılanan Mehmet Kaplan için “cinsel istismar ve kasten öldürme” suçlamasından beraat, “hakaret” suçundan verilen 90 gün hapis cezasının bin 800 lira para cezasına çevrilmesine, “yağma” suçundan ise 10 yıl hapisle cezalandırılmasına ve hükümle birlikte tahliye edilmesine oy birliğiyle karar verdi.
* 6 Nisan: İstanbul Sultangazi ilçesinde 10 Ağustos 2021 tarihinde öldürülen Ulviye Avağ'ı katleden Mehmet Demir'in yargılandığı dava sonuçlandı. Yargılamayı yapan İstanbul 12'inci Ağır Ceza Mahkemesi sanık Mehmet Demir’i, “tasarlayarak kasten öldürme” suçundan ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına çarptırdı. İyi hal indirimi uygulayan mahkeme, cezayı müebbet hapis cezasına düşürdü.
* 13 Nisan: Ankara Mamak ilçesinde 3 Ağustos 2021 tarihinde Esra Hankulu’nun öldürülmesine ilişkin görülen davada karar verildi. Mahkeme, Ümitcan Uygun’a "neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama" suçundan 10 yıl hapis cezası verdi. Kararda takdir indirimi uygulanmadı. Hükümle beraber sanık Ümitcan Uygun’un tutukluluğunun devamına karar verildi. Tutuksuz sanıklar Furkan G. ve Dilan C.’ye ise “suç delillerini karartma” suçundan 1’er ay 6’şar gün hapis cezası verilerek, hükmün açıklanması geri bırakıldı.
* 29 Mayıs: Ağrı’nın Hamur ilçesinde 2012 yılında evli olduğu erkek ve onun ailesi tarafından sistematik işkenceye maruz bırakılıp, tuvalete hapsedilen ve 30 kiloya düşen, daha sonra kaldırıldığı hastanede yaşamını yitiren Melek Karaaslan davasının gerekçeli kararı açıklandı. Ferdi Karaaslan’a 23 yıl hapis cezası verilerek ardından 19 yıl 2 aya indirildi. Kayınpederi Kutbettin ile kayınvalidesi Naciye Karaaslan’a verilen 18 yıl ceza ise 15’er yıl indirildi.
* 8 Haziran: Kocaeli’nin İzmit ilçesinde, 2021 Ağustos ayında Sude Akarsu'yu katlettiği için yargılanan Onur Öztürk, dosyaya ilişkin görülen ilk duruşmada tahliye edildi.
* 20 Haziran: Muğla'da, üniversite öğrencisi Pınar Gültekin'i 20 Temmuz 2020'de katleden Cemal Metin Avcı'nın yargılandığı davada sanığa önce ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası verildi. Ancak ceza "haksız tahrik" indirimiyle 23 yıla düşürüldü. Tutuksuz sanık Mertcan Avcı, annesi Ayten Avcı, babası Selim Avcı, boşandığı eşi Eda Karagün ve ortağı Şükrü Gökhan Orhan'ın ise beraatine karar verildi. 25 Haziran'da açıklanan gerekçeli kararda ise "Sanığın maktule yönelik yakma fiilini gerçekleştirmedeki amacının eziyet çektirmeye yönelik olmayıp maktulün cesedini yok ederek yakalanmaktan kurtulma ve suç delillerini yok etmeye yönelik olduğu gözetildiğinde mahkeme sonuç cezaya etkisi olmamakla birlikte koşulları oluşmadığından söz konusu unsurun somut olayda gerçekleşmediğini kabul etmiştir" denildi.
* 15 Ağustos: Adana Yüreğir ilçesinde 1 Ekim 2004'te boşanmak isteyen eşi Sebiha Ekmekçi'yi katleden Ümit Ekmekçi, iyi hal indirimi ve “yurt dışı yasağı” şartıyla tahliye edildi
* 30 Eylül: Denizli'de 27 Ekim 2021 tarihinde Şebnem Şirin'i katleden Furkan Zıbıncı hakkında "Canavarca hisle kasten öldürme" suçundan ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası istemiyle açılan davada Denizli 3'üncü Ağır Ceza Mahkemesi heyeti sanığa müebbet hapis cezası verdi. Mahkeme açıkladığı gerekçeli kararında, Zıbıncı'nın Şebnem Şirin'i tasarlayarak öldürmesine ilişkin somut bir delil bulunmadığı, Zıbıncı'nın Şirin'i öldürdükten sonra intihar etme kararını olay günü yaşanan tartışma neticesinde mi yoksa olay gününde mi verdiği hususunda şüpheli kalındığı savunuldu. Kararda, "Bu itibarla sanığın öldürme kararını önceden verdiğinin her türlü şüpheden uzak delille ortaya koyulamadığı anlaşıldığından öldürme eylemini tasarlayarak işlemediği kanaatine varılmıştır" denildi. Kararda ayrıca Şirin'in vücudunda 11 yara darbesi bulunmasına rağmen ölümünün boğaz kısmındaki tek bıçak kesisi sonucu meydana geldiği savunuldu. Diğer kesici alet yaralarının tek başına öldürücü nitelikte olmadığı, bu yaralanmaların maktulün sanığa direnmesi esnasında meydana gelmiş olabileceği, sanık hakkında 'canavarca his veya eziyet çektirme' maddesinden artırım yoluna gidilmediği ifadelerine yer verildi.
* 2 Ekim: Malatya Akçadağ ilçesinde 15 Temmuz 2016 tarihinde katledilen Özgül Dişkaya'nın katili Mustafa Durak hakkında 6 yıl sonra dava açıldı. Katliamla ilgili 17 Haziran 2022 tarihinde "kasten adam öldürme" suçlamasıyla tutuklanan Durak hakkındaki iddianame Malatya 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde kabul edildi.
* 23 Kasım: Kırıkkale Üniversitesi öğrencisi Elif Sinan'ın intihar ettiğini öne sürerek, yaralı halde hastaneye götüren tutuklu sanık Tuğrul Akan'a "kasten öldürme" suçundan müebbet hapis cezası verildi.”
