İran’ın Xoy kentinde 23 Şubat'ta meydana gelen 5.9 şiddetindeki deprem Van’ın Başkale ilçesine bağlı sınır mahallelerinde 10 kişinin yaşamını yitirmesine neden olurken, Böğrüpek (Xanik), Gelenler (Qirati), Özpınar (Elbis), Kaşkol (Qaşkol) Güvendik (Elezi), Ömerdağ (Gülük) mahallelerinde yıkım meydana gelmişti. Depremin ardından gecikmeli olarak, çadır kuruldu. Çadırlar, yoğun kar yağışı ve soğuk hava koşullarına uygun olmadığı için depremzedeler yine kendi imkanlarıyla korunmaya çalışırken, bunun üzerine bir de elektrik ve su sorunu yaşandı. Depremzedeler, banyo gibi ihtiyaçlarını ise komşu köylere giderek karşılamak zorunda bırakılmıştı. Depremden ancak bir ay sonra bölgeye gönderilen konteynerler, hala kurulmuş değil.
HDP’lilerin mahallelere girişine engel
Yurttaşlardan gelen yardımlar kısmen de olsa depremzedelerin ihtiyaçlarını karşılasa da yüzde 90 oy oranıyla seçilen Halkların Demokratik Partisi’nin (HDP) bölgeye götürmek istediği yardımlar engellenmiş, yine de dayanışma sürdürülmüştü. Ziyaretler sırasında, kadın ve çocuklar için temel ihtiyaçların karşılanması için toplanan ürünler ulaştırılmıştı.
Yıkımdan kurtulan kuzular barınak olmadığı için yaşamını yitirdi
Öte yandan depremzedelerin tek geçim kaynağı olan hayvanlarının büyük bir bölümü depremde, kalanlar arasında bulunan kuzuların birçoğu ise barınak olmadığı için yaşamını yitirmişti. Mahalledeki yurttaşlar, hayvanlarını besleyebilmek ve barındırmak için komşu köylere göndermişti. Birçoğu ise tek geçim kaynağı olan koyunlarına bakamadığı için değerinin altında satmak zorunda kalmıştı.
Deprem bölgesindeki son durum ve ihtiyaçlar
Böğrüpek’te depremzede kadın ve çocuklar, banyo, lavabo, hijyen ihtiyaçlarını karşılayamazken, soğuk çadırlarda yaşam mücadelesi veriyor. Çadırlarda kalan aileler için battaniye dahi günler sonra sağlanabilmişti. Hala birçoğunun çadırda barındığı aileler, verilen birkaç konteynerlerin kurulumunu bekliyor.
Gelenler’de sağlam tek yapı kalmazken, verilen çadırların birçoğu çamurun içinde kurulduğundan kalınabilecek durumda değil. Konteynerler, yıkılan evlerin yakınına kurulduğu ve yurttaşlar yıkılan evlerinden elektrik sağlamak zorunda kaldığı için faturayı da kendi cebinden karşılayacak.
Kaşkol’da yaşayan yurttaşlar yaklaşık bir yıldır sıklıkla depremden kaynaklı sarsıldıklarından evlerine giremediklerini belirtiyor.
Özpınar, deprem günü adeta enkaz yığınına dönerken, 9 kişi hayatını kaybetti ve onlarca kişi yaralandı. Birçok hayvan enkaz altında kalarak yaşamını yitirdi. Okulunun bahçesinde kurulan çadırlara taşınan depremzedeler burada kış koşullarında yaşam mücadelesi verdi. Depremden 10 gün sonra dahi tuvalet, banyo, elektrik ihtiyaçları diğer köylerden karışlanıyordu. 650 nüfuslu mahalleye 142 konteynerin geldiğini belirten muhtar, verilmeyenlere de verileceğini söyledi.
En son Van Valisinin ziyaretinden bir gün önce çadırların dezenfekte edildiğini kaydeden muhtar, o günden sonra da salgına ilişkin herhangi bir önlem alınmadığını kaydetti.
Deprem bölgesindeki diğer mahallelerde de koronavirüs salgınına karşı dezenfekte çalışmaları yapılmadığı, hijyen malzemeleri dağıtılmadığı ifade ediliyor.
‘Depremzedeler büyük sıkıntılar yaşamakta’
Depremin yaşandığı tarihten bu yana depremzedeler için sadece gıda, çadır, battaniye ve ısıtıcı temini yapıldığını söyleyen, yerine kayyım atanan HDP’li Başkale Belediye Eşbaşkanı Şengül Polat, “Hijyen boyutuyla depremzedeler büyük sıkıntılar yaşamakta. Banyo, lavabo, temiz suya erişebilecekleri imkanlar sağlanmamış” dedi.
Dünyayı tehdit eden koronavirüs salgınıyla birlikte deprem bölgesinde önlemlerin alınması gerektiğini söyleyen Polat, “Depremin yaşandığı mahalleler İran sınırında. Dolayısıyla sınırdan giriş çıkışlar yaşanabilir. Bu da oradaki halk için büyük tehlike anlamına gelir. İki ay geçmesine rağmen konteynerler iki mahalleye ulaştırılmış. Diğer mahallelere ne zaman ulaştırılır belli değil. Deprem bölgesindeki halk bu sağlıksız koşullarda yaşam mücadelesi veriyor. En azından maske, eldiven ve dezenfektan temini şimdiye kadar yapılmalıydı. Depremzedeler için çamaşırlarını yıkayabilecekleri seyyar çamaşırhaneler kurulması gerekiyor” ifadelerini kullandı.
