Van ve Erciş'te 23 Ekim ve 9 Kasım 2011 tarihinde meydana gelen 2 büyük depremin üzerinden 9 yıl geçti. Kent merkezde 101, Erciş'te 477, köylerde ise 66 kişi olmak üzere resmi rakamlara göre, çocuklarında aralarında bulunduğu toplamda 644 kişinin enkaz altında yaşamını yitirdi,depremde 2 bin 307 bina çöktü, 4 binin üzerinde insanın yaralandı,yüzlerce kişi ise enkazdan yardım ekipleri veya yakınları tarafından çıkarıldı. Nüfusun yüzde 80'ine yakını en hayati ihtiyaçlarını karşılayamadıkları için başka kentlere göç ederken, kalan aileler ise yazlık çadır ve konteynırlarda yaşam mücadelesi verdi.
Deprem nedeniyle kentte bulunan binaların çoğu yıkılırken yüzde 90’ı ise büyük ölçüde hasar gördü. Bölgedeki 28 bin 500 bina kullanılamaz hale geldi. Deprem, Erzurum, Ağrı, Mardin, Diyarbakır, Muş, Bitlis, Iğdır, Kars, Batman, Siirt illeri ve ilçelerinde geniş bir alanda hissedildi.Van ve Erciş’te büyük yıkıma neden olan 7.2 büyüklüğündeki depremi saat 02.00’ye kadar 146 artçı şok izledi. Bu sarsıntılardan 4’ünün büyüklüğü 5’in üzerindeydi. 13.48’de Ilıkaynak’ta 5.4,13.56’da Gedikbulak’ta 5.5, 21.10’da Göllü’de 5, 23.45’te Mollakasım’da 5.7 büyüklüğünde meydana gelen artçılar, büyük korku ve panik yarattı. yıkımın ve kaybın bukadar büyük olduğu Van afet bölgesi ilan edilmedi.Van'da depremin üzerinden 9 yıl geçmesine rağmen hala konteynerde yaşayan aileler var.
YIKIM BÜYÜKTÜ
İlçede 23 Ekim 2011'de Pazar günü 13.41 saatlerinde 7.2 lik depremin ardından yıkım büyüktü. Yurttaşlar can havli ile yakınlarını aramaya koyulurken, ilçede tambir kargaşa vardı.Kimisi yıkılan binalar altında kalan yakınlarını kendi çabaları ile çıkarmaya çalışırken, kimiside kaybolan yakınlarını arıyordu.Depremin ardından ilçeye inen Asker'in ise elinde ekipman olmadığından yapa bilecek pekte birşeyi yoktu.Yakınlarına ulaşmak için telefonlarına sarılan yurttaşlar hatların kilitlenmesine neden oldu.Kimi cevap verirken, kimisi de cevap veremedi, kimiside cevap verdiğinde hayatta kalabilmiş ve enkaz altında yaşam mücadelesi veriyordu.Akşama kadar bölge illerinden çok sayıda Ambulans sevk edildi.Kimi yurttaş kendi çabaları ile çıkardığı yaralı yakınlarını hastaneye yetirştirirken, kimi yaralılar ise sağlık ekipleri tarafından Ambulanslarla taşındı.Erciş Devlet Hastanesinde hasta yatan yurttaşlar tamamen tahliye edilmiş, Hastane bahçesinde yerlerde yatıyordu.Ambulanslar durumu ağır olan Hastaları çevre il ve ilçelerdeki hastanelere taşıyordu.Akşam olduğunda ise elektirik tellerinin ve direklerinin yıkılması ve hasar görmesinde dolayı ilçeye elektirik verilemiyordu.Geceyi akşamın zifri karanlığında soğukta geçirmeye başlayan yurttaşların üzerinde Helikopterler uçarak tespit yapmaya çalışıyordu.Sabaha kadar uyumadan gece karanlıkta kalan kadın, çocuk, bebek, yaşlı tüm yurttaşalar bir yandan göz yaşları içerisinde enkaz altınada kalan yakınlarını ararken, bir yandanda geceyi nasıl geçireceklerini bilmeden dağınık bir şekilde moloz yığınları arasında sabahladı.Sabah saatlerinde kısmide olsa Arama Kurtarma ekipleri bölgeye yetişti.İlçede en büyük kayıp kulüpler sokağında oyun salonlarının yıkılması ile yaşandı.Öğretmenlerin bir çoğu ise buse kafe isimli işletmede Depreme yakalandı. Depremden sonra bulunamayan baba ve iki küçük kızı yolda yürürken üzerlerine binanın çökmesi sonucu hayatlarını kaybetmiş ve cansız bedenlerine haftalar sonra ulaşılmıştı.İlçede büyük yıkıma neden olan Depremde 644 kişi hayatını kaybetti.2 bin 307 bina çöktü, 4 binin üzerinde insanın yaralandı.Çok sayıda yurttaşta sakat kaldı.
SORUMSUZLUK 2'Sİ GAZETECİ 42 YURTTAŞIN HAYATINA MAL OLDU
Van'da 9 Kasım akşamı ise 5.6 şiddetinde bir deprem daha meydana geldi.Erciş'teki 7.2 şiddetindeki depremin ardından,eski Van valisinin sağlamdır dediği ancak 5.6’lık ikinci depremde hemen yıkılan Bayram Otelin enkazında 42 kişi hayatını kaybetti. Enkaz altında kalarak yaşamını yitirenlerin büyük bir bölümü ise, 7.2'lik depremin ardından yetkililer tarafından hasar gören otellere yerleştirilen gazeteci, yardım kuruluşu temsilcileri ve gönüller oldu.Yıkılan Bayram Otelin enkazında DHA Muhabirleri Cem Emir, Sabahattin Yılmaz ve gönüllü olarak arama kurtarma çalışmalarına katılan Japon Doktor Atsushi Miyazaki ile birlikte 42 kişi hayatını kaybetti.Çok sayıda yurttaş ise yaralandı.
76 ÖĞRETMEN HAYATINI KAYBETTİ
İlçede yaşanan Depremde hayatını kaybeden bir diğerleri isimler ise Erciş'te görev yapan öğretmenlerdi.Yaşları 20 ila 35 arası değişen resmi rakamlara göre en az 76 öğretmen hayatını kaybetti.Bir kısmı yeni atanıp kadro ile Erciş’e gelmişti. Bir kısmı ise hala sözleşmeliydi.Kimisi Ercişli, kimisi başka şehirlerden görev yapmak için gelmişti.Kimisi evli, kimisi nişanlı, kimisi de çocuk sahibiydi.Öğretmenlerden çoğu Van yolu caddesinde bulunan buse kafe'nin yıkılması sonucu hayatlarını kaybetti.Öğretmenlerden bazılarından haber alınamamış, daha sonra cansız bedenlerinin yanlışlıkla karışması ile farklı şehirlere gönderildiği ortaya çıkmıştı.Daha sonra yapılan hata düzeltilmişti.
DEPREMİN EN BÜYÜK SİMGESİ 'KÜÇÜK YUNUS' OLDU
Depreme bir internet kafede yakalanan 13 yaşındaki 'Küçük Yunus', üzerine kapanan bir kişi sayesinde bir sürede olsa hayatta kalmıştı.Çalışmalar esnasında Kendisini kurtaran ekiplerle konuşan ve saati soran Yunus Geray, enkaz altında aldığı yaralar nedeniyle çıkartıldıktan sonra hastaneye kaldırılırken yolda yaşamını yitirdi.'Küçük Yunus'tan geriye kalan ise,Türkiye ve Dünya basınında Depremin simgesi haline gelen korku ve hayat dolu bakışları ile enkaz altındaki o fotoğrafı olmuştu.Depremin diğer bir simgesi ise 'Azra Bebek'olmuştu, Van yolu Caddesindeki Sevgi Apartmanı enkazından kalan 14 günlük 'Azra Bebek',Arama kurtarma ekiplerinin enkazda 2'gün süren çalışmaları sonucu, saat 16.00 sıralarında sağ olarak kurtarmıştı.
200 ÇADIR YANDI, DEPREMZEDELARE GAZ VE TAZYİKLİ SU
AFAD ve Van Valiliği Van’ın dondurucu soğuğunda depremzedelere yazlık çadırı bile çok gördü. Çadır almak için AFAD’ın kapısına dayanan depremzedelere gaz bombası ve tazyikli suyla saldırıldı. Bir çok kişi enkaz halindeki evinin yakınına kendi imkanlarıyla kurduğu barakalarda yaşadı. Bir çadır almayı başaranlar soğuktan korunabilmek için çadırların içine soba kurdu. Kamuoyundan gelen tepkiler üzerine kısmen de olsa yurttaşlara çadır dağıtıldı. Fakat Kızılay üzerinden dağıtılan yazlık çadırlarda yaşam imkansız hale gelirken, yurttaşlar yaz şartlarına göre tasarlanan ve içinde soba kurulmasının imkansız olduğu çadırların içinde soba kurmaya başladı. Kurulan sobalar ise beraberinde ölümleri getirdi. Kış boyunca hem çadır kentlerde hem de mahalle aralarında 200’e yakın çadırda yangın çıkarken, birçok yangına dar sokaklardan dolayı itfaiye ekipleri müdahale edemedi. Yaşanan yangınlarda çoğunluğunu çocukların oluşturduğu 11 kişi yaşamını yitirirken, onlarca kişi de yaralandı.Daha sonra merkez ve Erciş’te kurulan 32 konteyner kente yaklaşık 200 bin kişi yerleştirilir.
DOKTOR'DAN TÜRKÇE BİLMEYEN KADINA KÖTÜ MUAMELE
İlçede Sahil Kent Mahallesinde kurulan Sahra Hastanesinde Depremden sonra rahatsızlanarak hastaneye gelen ve Türkçe konuşamadığı için derdini Kürtçe anlatmaya çalışan yaşlı kadına görevli Doktorun kötü muamelesi ise Depremde unutulmayanlar arasında oldu.Depremden sonra akşam 11-12,00 saatlerinde rahatsızlanan ve yanında bir yakını bulunmayan yaşlı kadın başvuruduğu hastanede Türkçe bilmediği için görevli Doktora derdini Kürtçe anlatmaya çalıştı. Agrasif tavırlar sergileyen erkek Doktor kadını sedye üzerinde kolundan çekiştirip üzerine bağırarak " Nediyorsun be kadın, Türkçe konuş seni anlamıyorum, sizinle uğraşmak zorundamıyım, şimdi İstanbul'da olup çayımı simidimi alıp geçip bir sahil kenarında çayımı yudumlamak boğazın tadını çıkarmak varken, sizin gibi cahillerle uğraşıyorum" sözleri ile kulandığı ırkçı ifadeler ise hafızalara kazındı.Duruma müdahale eden bir yurttaşın Sahra Hastanesinde görevli başhekime şikayet etmesi ile başhekimin gelip Doktor adına yurttaştan özür dilemesi ile olay son bulmuştu.Yurttaş ise "Benden değil yaşlı kadından özür dileyin" diye tepki göstermişti.
BÖLGE İLLERİNDEN YARDIM YAĞDI
Yaşanan Depremlerin ardından yurt içi ve yurt dışında bulunan başta iş insanları olmak üzere Diyarbakır, Bitlis, Batman, Şırnak, Hakkari, Siiirt, Kars gibi illerin tamamında Depremzedelere yardım yağdı.Kadınlar kurulan tandırlarda Depremzedeler için ekmek yaparken, geriye kalan yurttaşlar ise kamyonetlerle sokak sokak dolaşarak halktan yardım topladı.Herkes elinden geldikçe ve imkanlar doğrultusunda her türlü temel ihtiyaç malzemesi yardımında bulundu.Yurt içi ve yurtt dışında bulunan Kürt iş insanları milyonlarca TL yardımda bulundu. Bölge illerinde hem yurttaşlar tarafından, hemde DBP öncülüğünde toplanan diğer yardımlar depremzedelere ulaştırıldı.
YARDIM ETTİLER AMA HALKIN BAŞINA KALKTILAR
Sudi krallardan tutun başta avrupa ülkeleri olmak üzere bir çok ülke liderleri, sanatçılar ve çok sayıda iş insanı Depremzedelere milyonlarca lira nakit yardımında bulundu.Çığ gibi büyüyen yardımlardan neredeyse Erciş baştan inşa edilebilirken, toplanan yardım paralarının nereye gittiği ise hala belli değil. Bunca toplanan paraya rağmen 9 yılda İlçeye yapılan gözle görüle bilen birşey de yok.Depremden sonra yapılan yardımlar yurttaşların her defasında başına kalkılırken, Müge Anlı'nın başı çektiği çok sayıda kişinin Depremde hayatını kaybedenlere ve Depremzedelere yönelik ırkçı ifadeler ise kamaoyunda tepkilere neden oldu. Depremde yollanan yardım malzemelerinin içinden çıkan ırkçı ve aşşağlayıcı eşyalar ise Depremzedeleri yine derinden üzdü.Bölgeye gelen temel ihtiyaç malzemeleri ise yandaş depolarda istiflendi.Yurttaşlar hayırsever iş insanlarının kamyonlarla yolladığı ve dağıtımını sokak ve cadde üzerinde kendilerinin üstlendiği yardımlardan daha çok faydalanırken. Depolara istiflenen malzemeler ise teslim edilen kişiler tarafından kendi yakın çevrelerine el altından dağıtıldı.Depremde kontrolsüz ve organize olmadan yapılan dağıtımlar ise yurttaşaları zor duruma soktu.
HALKI BORÇLANDIRDILAR
TOKİ’nin yaptığı konutlar ise toplanan milyonlarca lira yardıma rağmen maliyetinin iki katı fiyata satıldı.TOKİ kuralarındaki usülsüzlükler, yurttaşların icralık olmsı ve Depremin üzerinden 9 yıl geçmesine rağmen TOKİ'de oturan yurttaşlar hala borç ödemeye devam ediyor. Aylık taksitlerin üzerine ise sürekli faiz gelemsinden dolayı borçlar bir türlü bitmek bilmiyor.
ERDOĞAN'A GÖRE HERŞEY MÜKEMEL İDİ
Depremin 2. yıl dönümü olan 23 Ekim’de bir dizi açılış ve yapımı biten TOKİ konutlarının teslim töreni için Erciş’e giden dönemin Başbakanı Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, pembe tablolar çizerek, “Sorunları çözdük” demişti. Konuşması boyunca BDP’li Van belediyesine yüklenen Erdoğan, yaşanan yığınla soruna rağmen AKP’li Erciş belediyesine toz kondurmamıştı. Erdoğan yaptığı konuşmada deprem sonrası Van ve Erciş’te 30 bin konteyner ev kurduklarını ve 175 bin kişiye barınma imkanı sağladıklarını söylemişti. Yazlık çadırlarda geçirilen kışı da görmezden gelen Erdoğan, “Kısa sürede çadırkentleri kaldırarak vatandaşı konteyner evlere taşıdık. Türkiye’de 50 şehirden daha büyük olan bir nüfusa hizmet sunduk” demişti. Erdoğan, depremzedelere gönderilen elektrik faturalarının haberlere konu olduğunu da unutarak, “Elektrik ve su için ücret almadık” demişti. Kurdukları aşevlerini ve yurttaşlara sıcak yemek vermelerini de büyük bir lütuf olarak sunan Erdoğan, “Kiracılar için yapılmış 3 bin konutumuz var. Bunun devamı da gelecek. Bunun 2 bin tanesini kamu kuruluşlarında çalışanlara tahsis edeceğiz. Geri kalan bin konut ise kiracılara satılacak. Kura ile bu konutları dağıtacağız” demişti. Uzmanların ‘konutlar en fazla 40 bin liraya mal ediliyor’ yönlü açıklamalarına rağmen Erdoğan, “Bu konutların maliyeti 110 bin lira ama biz 75 bin liraya satacağız” diyerek de gerçekleri ters yüz etmişti.
BİTMEK BİLMEYEN HASTANE
Erciş ilçesinde temeli 2008 yılında atılan Erciş Devlet Hastanesi'nin inşaatı 10 yılda ancak bitti. AKP’lilerce her seçim öncesi propaganda malzemesine dönüştürülen ve her gelen hükümet yetkilisi ' yakında açacağız' vaadinde bulundu.Deprem'den sonra yurttaşlar eski hastane ve barakalarda zor şartlarda tedavi olamay çalışırken, yeni yapılan hastane ise 2018 yılında tekrar açılışı yapılarak hizmet vermeye başladı.
4 Başbakan, 4 Sağlık Bakanı ve 4 Vali’yi eskiten hastane ile ilgili her gelenin verdiği sözler ise şöyle oldu; Milli Eğitim Bakanı Hüseyin Çelik: Hastaneyi kısa zamanda açacağız (7 Ekim 2008), Recep Tayyip Erdoğan: Hastaneyi kısa sürede açıyoruz (2011), Gümrük ve Ticaret Bakan Yardımcısı Fatih Çiftçi: Eylül 2015'te açıyoruz. Gümrük ve Ticaret Bakan Yardımcısı Fatih Çiftçi: Mayıs 2015'te açıyoruz. Gümrük ve Ticaret Bakan Yardımcısı Fatih Çiftçi: Ağustos 2017'de açıyoruz. İl Sağlık Müdürü Ergün Yanmaz: Nisan 2016'da açıyoruz. Erciş Kaymakamı Mehmet Şirin Yaşar: Ağustos 2017'de açıyoruz. Erciş Kaymakamı Mehmet Şirin Yaşar: Eylül 2017'de açıyoruz. Van Valisi Murat Zorluoğlu: Kasım 2017'de açıyoruz. İl Sağlık Müdürü Dr. Ergün Yanmaz: 2017 yılında açıyoruz. Sağlık Bakan’ı Recep Akdağ: 2017 yılı içerisinde açıyoruz. Van Valisi Murat Zorluoğlu: 2017 bitmeden açıyoruz. Van Kamu Hastaneleri Genel Sekreteri Heybet Semur: Temmuz 2017'de açıyoruz.
ESNAFIN İŞ YAPAMAZ OLDU
Depremin ardından esnaf yıkılan ve olmayan şehirmerkezi çarşıda kurulan konteynerlerde uzun yıllar iş yapmaya çalışırken, bir çok esnaf ise iflas ederek kepenk kapattı.Erciş’te başlatılan ‘Kentsel Dönüşüm’ ise halkın tepkisini çekti. Haksızlığa uğradıklarını söyleyen halk proje hakkında kendilerine hiçbir bilgi verilmediğini işyerleri ve arsalarının değerlerinin altında ellerinden alındığını söyleyerek eylem yaptı.İlçede ilk etabı daha yeni tamamlanan kensel dönüşümün ikinci etabının yapılmasına ise 2021'de başlanması bekleniyor.
AKP'NİN YATIRIMI 90 MİLYONLUK CEZAEVİ OLDU
Her gelenin açılışını yaptığı Hastanenin ardın yapılan en büyük yatırım ise ilçeye yapımı devam eden 90 milyonluk cezaevi oldu. Bölgede en genç nüfusa sahip olan kentlerinden biri olan Erciş'te Depremin ardından yaşanan işsizlik ekonomik sıkıntılar pek çok yurttaşı ya gurbette çıkıp çalışmaya, yada göç etmeye zorladı.Depremden sonra işsizliğin daha çok arttığı ilçede yurttaşlar ise uyuşturucu satcılarının hedefi haline geldi.Aradan geçen 9 yıla rağmen ilçeye hastaneden sonra yapılan tek yatırım ise iki ceza evi olamsına rağmen, bin 260 kişi kapasiteli 90 milyonluk 3'üncü cezaevi oldu.
'TOPLANAN PARA YANDAŞLARA DAĞITILDI'
HDP İl Eşbaşkanı Ökkeş Kava, Depremin yıl dönümüne ilişkin yaptığı konuşmada deprem felaketinin üzerinden 9 yıl geçmesine rağmen mağduriyetlerin devam ettiğini ifade etti.Halen birçok kişinin evsiz olduğunu söyleyen Kava, iktidarın depremi de ranta dönüştürdüğünü belirtti. Yaşanan deprem sonrası inşa edilen TOKİ konutlarıyla birçok ailenin borçlandırıldığını anımsatan Kava, “AKP bu depremi ranta çevirerek para topladı. Ancak toplanan paraları kendi yandaşlarına dağıttı. Toplanan parayla Kürt çocuklarının asimile edecek kurum ve kuruluşlar inşa edildi. Mağdur aileler için bir şey yapılmadı. Hükümet ise televizyonlarda propaganda yaparak, halka el uzattığını söylüyordu” diye konuştu.
TMMOB: KAR VE RANT ODAKLI İMAR ANLAYIŞI DEVAM EDİYOR
TMMOB Van İl Koordinasyon Kurulu da depremin yıldönümünde yazılı açıklama yayımladı. Açıklamada, “yara sarma politikalarının iflas ettiği” vurgulandı. Devamında ise “Kar ve rant odaklı piyasa mekanizmasına teslim eden planlama ve imar anlayışını pekiştirerek uygulamaya devam edilmektedir. Israrla sürdürülen bu plansız ve kendiliğinden kentleşme politikaları nedeniyle, ülkemizin farklı yârlerinde yaşanan her yeni deprem, acıları yeniden yaşatsa da, hatalı yapılaşma politikalarının yanlışlarını açıkça gösterse de, başta deprem olmak üzere doğal olayların afete dönüşmesini önlememiştir” denildi.
Hükümete “Türkiye Afet Müdahale Planı”nın gözden geçirilmesi çağrısında bulunan açıklamada, “Bize düşen görev bu depremi unutmamak ve unutturmamak olduğudur. Yaşamını yitiren yurttaşlarımızı saygıyla anıyoruz” ifadeleri yer aldı.(HABER MERKEZİ)
