Wan'ın Erciş ilçesinde Zilan Elektrik Üretim (Tarihi Eserleri A.Ş. tarafından yapılan Zilan Regülatörü Hidroelektrik Santrali (HES) projesine ilişkin Tarihi Eserleri Koruma Araştırma ve Geliştirme Derneği (ÇEVDER) ve Zilan Ekoloji Platformunun açtığı dava, Van 1. İdare Mahkemesi tarafından daha önce Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın “Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir” kararını iptal etti. Dün görülen karar duruşmasına çevre aktivistlerinin yanı sıra uzmanlar ve avukatlar katıldı. ÇEV-DER ve Zilan Ekoloji Platformu üyelerinin yaklaşık iki yıldır yürüttüğü hukuki sürecin bilirkişi raporuyla somut veriler mahkemeye sunuldu. Duruşmada avukat savunmalarının ardından uzmanların bilirkişi raporu da sunuldu. Bilirkişi raporunda; projenin çevresel etkilerinin yeterince değerlendirilmediği ve hukuka aykırı olduğu vurgulandı. Mahkeme derede HES'in hidroloji, su ürünleri, arkeoloji, flora ve fauna gibi farklı alanlardan uzman görüşlerini dikkate alarak projenin çevresel etkilerinin yeterince değerlendirilmediğine hükmederek, kararı iptal etti.
DSİ tarafından sunulan bilgiler yetersiz
Avukatların hazırladığı savunmada, ekolojik canlılığın devamı için gerekli olan can suyu miktarının dere yatağına yeterince bırakılmaması yönündeki savunmalarına ise Devlet Su İşleri (DSİ) tarafından sunulan bilgilerin yetersiz olduğu, flora ve faunanın endemik çeşitliliği açısından proje tanıtım dosyasının eksik olduğunu vurguladı.
Depremsellik ve Yapısal Uygunluk
Mahkeme, projenin depremsellik açısından inşaat, ziraat ve jeoloji uzmanlarınca uygun bulunduğunu, ancak ekolojik canlılık ve çevresel etkiler açısından yetersiz kaldığını belirtti.
Ayrıca mahkeme heyeti, “Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir” kararının, projenin çevresel etkilerinin ilgili uzmanlık alanları cihetiyle daha detaylı incelenmesi ve “Çevresel Etki Değerlendirilme” raporunun alınması gerektiğine dair bir sonuca vardı. Mahkeme, “Her ne kadar, anılan raporlarda yer alan inşaat, ziraat ve jeoloji uzmanlarınca, dava konusu işlemin ilgili uzmanlık alanları itibarıyla uygun olduğu yönünde görüş ve kanaat belirtilmiş ise de, özellikle ekolojik canlılığın devamı için gerekli olan can suyu miktarının dere yatağına ne kadar bırakılacağının proje tanıtım dosyasında belirtilmemiş olması…” şeklinde ifade etti.
‘Karar önemli ancak süreç devam ediyor’
Kararın emsal olduğunu belirten ÇEV-DER Eşbaşkanı Arzu Dinçer, iki yılı aşkın bir süreçtir Zilan’da HES projesine karşı mücadele ettiklerini belirterek, kararın sadece mahkeme kararı olduğunu ve Yargıtay ile üst mahkeme sürecinin de takipçisi olacaklarını söyledi. Arzu mahkemenin verdiği karara ilişkin, “Karar önemli ancak süreç devam ediyor” dedi.
