Fıtık nedir?
Kişinin günlük hayatını olumsuz olarak etkileyen fıtık, iç organların bir bölümünün, çoğunlukla bağırsağın bir parçasının doğal ortamından dışa doğru çıkması, deri altıda şişlik yaratması olarak tanımlanır. Bel ve boyun bölgesi fıtıkları ise omurlar arasında bulunan disklerin doğal konumlarını kaybetmesi sonucu olarak ortaya çıkar.
Fıtık çeşitleri nelerdir?
Pek çok türü ve çeşidi bulunan fıtığın en sık görülen çeşitleri; karın, bel ve boyun fıtıklarıdır. Karın fıtıkları genel olarak kasık, göbek ve ameliyat kesisi fıtığı olarak incelenir. Tedavi edilmeyen karın fıtıkları zaman içerisinde basınç nedeniyle büyür ve tedavi şansı azalır. Bel ve boyun fıtıklarında ise kişinin hayat kalitesini olumsuz etkileyerek fıtık bölgesinin yanı sıra kol ve bacaklarda his kaybı, ağrı ve güçsüzlük gibi belirtiler ile kendini gösterir.
Karın fıtıkları nedir?
Karın fıtıkları, karın duvarını oluşturan kas ve fasya denen sert zarların zayıf bir noktadan karın boşluğundan dışarı doğru çıkmasıdır. Genellikle karın duvarındaki kasların zayıflaması sonucunda bir organ ya da doku, karın boşluğundaki bu zayıf noktadan çıkarak fıtık oluşturur. Fıtıklar kendiliğinden, travmaya bağlı olarak ve önceden geçirilmiş ameliyat bölgelerinde bulunan kesiler sonucunda ortaya çıkabilir. Kasık fıtığı, göbek fıtığı, ameliyat kesisi fıtığı olarak üç grupta incelenebilir.
Kasık fıtığı nedir?
Kasık bölgesinin sağında, solunda ya da her iki tarafında da görülen karın içi basıncın artması ile ortaya çıkan fıtık türüdür. Internal ring denen, karnın ön duvarında bulunan erkeklerde spermatik kordun, kadınlarda ise uterusu yerinde tutan bağlardan biri olan ligamentum rotundumun geçtiği açıklık, karın duvarına göre daha zayıf yapıda olduğu için çoğunlukla fıtık bu bölgede oluşur. Kronik kabızlık sonucu aşırı ıkınma, erkeklerde prostat büyümesi, ağır kaldırma, idrar yapmak için ıkınma, astım ve kronik bronşite bağlı sürekli öksürük indirekt inguinal herni olarak ve bağırsağın bir bölümünün deri altında şişlik yaratmasına sebep olan kasık fıtığının en sık rastlanan nedenleridir. Direkt inguinal herni ise bu zayıf bölgenin iç tarafında, karnın üst orta bölgesinde ortaya çıkar. Buradaki fıtık oluşumu da benzer sebeplere dayalı karın içi basıncının artması ile meydana gelir. Erkek çocuklarda ise genellikle, karın içinde gelişimini tamamlayan testislerin aşağı inerek normal yerine gelmesi sonucunda karında bulunan boşlukta oluşur ve eğer alan geniş ise bağırsakların bir bölümü bu bölgeye kayarak fıtık oluşturur. Ancak bağırsakların sığamayacağı kadar büyük bir alan kalmamış ise sıvı birikimi sonucu da fıtık oluşabilir. Fıtık riski genellikle yeni doğan erkeklerde görülür. Prematüre bebeklerde risk daha fazladır. Ailede fıtık öyküsünün bulunması, aşırı kilolu olmak karın içi basıncı artırdığı için risk faktörüdür. Daha önce fıtık gelişmiş kişilerde, kasığın diğer tarafında da fıtık gelişme olasılığı bulunur.
Göbek fıtığı nedir?
Ana rahmindeki bebeğin beslenmesini sağlayan umbilikal kord yani göbek kordonu içinde yer alan 3 farklı damar bulunur. Göbek fıtığı, doğumdan sonra bağlanarak ve çevresindeki kaslar tarafından kapanarak kuvvetlenen göbek bölgesinin zayıf kalması durumunda ortaya çıkar. Bebeklik döneminde oluştuğunda, fıtık ağlama esnasında şişerek görünür hâle gelebilir. Birkaç yıl içinde bebeklerde olan fıtık kendiliğinden kapanabilir ancak kapanmaması durumunda cerrahi müdahale gerekir. Göbek deliğinin tam kapanmadığı ya da aşırı zorlandığı durumlarda, çocukluk çağına erişen bireylerde göbek fıtığı oluşabilir. Göbek deliği üzerinde, bağırsakların üst bölgesini örten yağ dokusu ve bağırsağın bir bölümü fıtık oluşumuna yol açar. Yetişkinlerde ise fıtık şikayeti ile başvuranların yaklaşık %8'i göbek fıtığıdır. Doğum yapmış kilolu kadınlarda, prostat öyküsü bulunan erkeklerde, aşırı kilolu veya ani kilo kaybı olan, ağır kaldıran, kronik öksürüğe sahip kişilerde görülme olasılığı yüksektir. Gözle görülen bir şişlik ya da şekil bozukluğu olmasa bile, bazı durumlarda fıtık, parmak ile hissedilir. Yetişkinlerde göbek fıtığının tek tedavi seçeneği cerrahi operasyondur ve fıtık başlangıç aşamasındayken ve küçükken opere edilmesi daha kolaydır. Ameliyat hastanın durumuna göre, kapalı ya da açık şekilde yapılabilir.
Ameliyat kesisi fıtığı nedir?
Daha önce geçirilmiş karın ameliyatlarının kesi bölgelerinde oluşan fıtık türüdür. Ameliyat sonrası doku iyileşmesinin yetersiz olması ve dokuların yıllar sonra zayıflaması sonucu oluşabilir. Birden fazla alanda gelişebilen kesi fıtıkları; ayaktayken, öksürürken ya da ıkınırken yara izinin olduğu bölgede şişme oluşumu ile de gözlenebilir. Ancak bu tip fıtıklar hızla büyüyebileceğinden, böyle bir durumun fark edilmesi durumunda beklenmemelidir. Tedavisi açık ya da kapalı ameliyatla yapılır.
Bel fıtığı nedir?
Lomber disk hernisi ya da bilinen diğer adıyla bel fıtığı, omurga üzerinde bulunan omurlar arasında gelişir. Omurların arasında bulunan, birbirine bağlayan ve esneklik sağlayarak yastıksı bir görev gören jel benzeri bağ dokusu, diğer adıyla disk, yaşlılığa bağlı olarak su kaybetmesi ile işlevini kaybetmeye başlar. Bunun sonucunda doğal konumundan çıkarak bel fıtığını oluşturur. Bel fıtığı çoğunlukla bel bölgesinde bulunan son iki diskte oluşur ve bel ağrısı, bacaklarda ağrı ve uyuşma, ayaklarda güçsüzlük ile karakterizedir. Bel fıtıkları bazı durumlarda cerrahi dışı olarak tedavi edilir ve alınan sonuca göre tedavi tekrar düzenlenir. Bu tedavi yöntemleri genellikle istirahat, antienflamatuvar ve ağrı kesici ilaçlar, egzersiz, fizik tedavi, steroid enjeksiyonu olabilir. İlaçların tamamı reçete edildiği şekilde kullanılmalı ve eğer iyileşme görülmüyor ise hekime tekrar başvurulmalıdır. Cerrahi tedavinin de uygulandığı bel fıtıkları parsiyel diskektomi ya da diskektomi yöntemleri ile gerçekleştirili. Lokal, spinal ya da genel anestezi ile yapılan operasyonlar, fıtıklaşan disk üzerine küçük bir kesi yoluyla yapılır. Bazı durumlarda bacak bölgesine giden sinir köklerinde bası meydana gelerek, güç kaybı yaşanabilir ve acil olarak ameliyat gerekebilir.
Boyun Fıtığı Nedir?
Boyun fıtığı, omurga üzerinde bulunan omurlar birbirine diskler ile bağlıdır. Omurlar arasında bulunan jel benzeri yapıdaki diskler boyun hareketlerin yapılmasına olanak tanır. Bazı durumlarda disk üzerinde bozulma, zedelenme ve yırtılma sonucu özelliğini kaybederek doğal pozisyonunu kaybederek omurların arasından çıkar; sinirlerin ve omuriliğin geçtiği kanala doğru kayar. Servikal disk hernisi olarak adlandırılan bu durumda kollarda ağrı, sızlama, his kaybı ve güçsüzlük oluşur. Nadiren bacaklarda da güçsüzlük görülebilir. Nöroşirürji uzmanı tarafından tanısı konarak tedavisi düzenlenir. Tanı için, ayrıntılı öykü dinlenerek, fizik muayene ve radyolojik görüntüleme yapılır. Çoğunlukla fizik tedavi ve ilaçlar ile cerrahi müdahaleye gerek kalmadan hasta iyileşir. Ancak iyileşmeyen vakalarda diskektomi yöntemi ile cerrahi müdahalede bulunulur. Pek çok hasta operasyonu takiben 24 saat içinde evine döner.
Fıtık neden olur?
- Ağır yük kaldırmak
- Uzun süre ayakta kalmak
- Fiziksel güç kullanılarak yapılan ağır işler
- Ameliyatlara bağlı kas kesileri
- Kronik öksürük
- Karın içinde sıvı birikimi
- Ikınma
- Hızla kilo almak
- Gebelik
Fıtık belirtileri nelerdir?
Fıtık belirtileri fıtığın oluştuğu bölgeye göre değişiklik gösterir. Genel olarak karın bölgesinde olan fıtıklarda kasların yırtılmasına bağlı olarak ağrı ve cilt altında şişlik görülür. Şişlik büyüdükçe ağrı azalsa da tedavi zorlaşır. Boyun ve bel fıtıklarında ise ekstremitelerde güçsüzlük, ağrı ve his kaybı gibi belirtilerin yanı sıra fıtığın olduğu bölgede de ağrı hissedilir.
Fıtık tedavisi nasıldır?
Fıtığın oluştuğu bölgeye göre tedavi şekli değişir. Bazı durumlarda egzersiz, fizik tedavi ve ilaç tedavisi uygulansa da bu tedavi yöntemlerine yanıt alınamayan ve ileri düzey fıtıklarda cerrahi operasyon yapılır. Eğer bu tarz ağrılarınız varsa uzman bir hekime görünerek bir an önce kontrollerinizi yaptırmanız önerilir.
