2015 yılında sokağa çıkma yasakları döneminde yıkılan ve UNESCO Dünya Kültür Mirası listesinde yer alan Diyarbakır’ın tarihi Sur ilçesinde ‘acele kamulaştırma’ kararıyla sahiplerinin ellerinden alınan evlerin yerine betonarme yapılar inşa edildi.
2015’te yaşananlarda ciddi hasar gören ilçede, 50-100 bin TL gibi bedellerle Diyarbakırlılardan alınan binaların yerine inşa edilen betonarme evler, 600 bin ila 1 milyon TL arasında değişen fiyatlarla satışa çıkarıldı.
İNSANLAR GÖÇE ZORLANMIŞTI
Çatışmalarda büyük oranda yıkılan ilçede o dönem mahalleler boşaltılmış bölgede yaşayanlar göçe zorlanmıştı. Operasyonların ardından dönemin Başbakanı Ahmet Davutoğlu, “Sur’u öyle inşa edeceğiz ki aynen Toledo gibi mimari dokusuyla herkesin görmek istediği bir yer haline gelecek” sözleriyle ‘kentsel dönüşümü’ duyurmuştu.
Geçen 5 yıllık sürede Sur genelindeki kentsel dönüşüm projesi kapsamında 334’ü tescilli olmak üzere 3 bin 569 yapı yıkılmıştı.
TARİHİ EVLER SATIŞA ÇIKARILDI
‘Kentsel dönüşüm’ sonrası inşa edilen betonarme tipi evler, emlak satışı yapan siteler üzerinden satışa çıkarıldı. Evlerin, ‘satılık villa’ denilerek ilana verilmesi dikkat çekti. İlan sayfalarında, “tarih ve lüks iç içe” “Diyarbakır’ın yeni yüzü” ibaresiyle satışa sunulan evlerin, iç ve dış dekorasyon fotoğraflarına da yer verildi. Geleneksel Sur mimari dokusuna aykırı şekilde inşa edildiği gerekçesiyle tepkilere neden olan söz konusu yapılar, kentteki sivil toplum örgütleri tarafından “cezaevine” benzetilmişti.
MİMARLAR TEPKİ GÖSTERMİŞTİ
2020 yılının başında Mimarlar Odası Diyarbakır Şubesi, Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası Diyarbakır Şubesi, Şehir Plancıları Odası Diyarbakır Şubesi ve Dünya Miras Alan eski Yönetimi, Diyarbakır Sur ilçesinin 2015 yıllından bu yana yasaklı olan bölgesinde inceleme yapmıştı. İnceleme sonucu hazırlanan raporda, bölgede kentsel dokunun iyi korunduğu, Savaş, Hasırlı, Fatih paşa, Dabanoğlu mahallelerinde yer alan 49 tescilli yapının kalıntılarının dahi yerinde olmadığı teyit edilmişti. Onlarca sivil mimari örneği yapı yıkılmıştı.
