Ortadoğu ve Asya'daki savaşlar, işsizlik ve baskılar nedeniyle her yıl binlerce insan ülkelerini terk etmek zorunda kalıyor. Özellikle Afganistan, İran ve Pakistan'dan gelen göçmenler, İran üzerinden Van’a geçiş yapıyor. Ancak göç yolculuğu, mülteciler için ciddi hak ihlalleriyle dolu. İran-Türkiye sınırında, mülteciler sıklıkla donarak hayatlarını kaybediyor, hayvan saldırılarına uğruyor ya da askeri ateşle vuruluyor. Sınırı geçebilenler ise kentlerde sağlıksız koşullarda ve güvencesiz yaşamlar sürüyor. 2024 yılı Kasım ayında Van’ın Başkale ilçesine bağlı Kadan Mahallesi yakınlarında bir kadın, bir erkek ve bir çocuğun donarak hayatını kaybetmesi, bu trajedilerin en somut örneklerinden biri oldu.
Başvurular Cevapsız Kalıyor
Van Barosu Göç ve İltica Komisyonu Üyesi Sercan Cihan, mültecilerin yasal statüye ulaşmak için başvurular yaptığını ancak çoğu zaman bu başvuruların bürokratik engeller nedeniyle uzun süre sonuçsuz kaldığını belirtti. Cihan, mültecilerin İl Göç İdaresi'nde kaydını yaptıktan sonra uluslararası koruma başvurusu yapmak üzere kayıt yaptıklarını, ancak bu başvuruların çoğunlukla yanıtlanmadığını ve bu süreçte mültecilerin herhangi bir statüye sahip olamadıklarını vurguladı.
Kış Aylarında Donma Olayları Artıyor
Van’ın sınır bölgeleri, özellikle Çaldıran, Saray, Özalp ve Başkale ilçeleri, mülteci geçişlerinin yoğun olduğu yerler. Ancak 2021’den itibaren hükümetin sınır politikalarının sıkılaştırılmasıyla mülteciler, yaz aylarında sınırlara yaklaşmak yerine kış aylarında geçiş yapmaya başladılar. Kışın sert hava koşulları, mültecilerin geçişlerini zorlaştırıyor ve bu da hipotermi nedeniyle donarak ölümlere yol açıyor. Cihan, sınırda yapılan tespitlere göre, kış aylarında onlarca mültecinin donarak yaşamını yitirdiğini ve bazılarının yabani hayvanlar tarafından parçalandığını belirtti. Komisyon, bu tür vakalarla sıkça karşılaştıklarını ifade etti.
Van'da 3 Başvuru Yapıldı
Cihan, yıl içinde komisyona üç başvurunun yapıldığını, bunların da sınırı geçmeye çalışan mültecilerin hipotermiye uğrayıp hastaneye kaldırılmalarıyla ilgili olduğunu söyledi. Bu mültecilerin tedavilerinin hastanelerde sürdüğünü ancak, özellikle Van’daki sert kış şartlarının ve sınırdaki düzensiz göçün mültecilerin insanlık onuruna yakışmayan koşullarda hayatlarını kaybetmelerine yol açtığını kaydetti. Cihan, Van Barosu olarak aile fertlerinden gelen başvurular üzerine müdahil olduklarını, ancak yetkili birimlerin mülteci verilerini baro ile paylaşmadığını belirtti.
Soruşturmalar Yetersiz Yürütülüyor
Komisyon, sosyal medya hesaplarına gönderilen bazı görüntülerde mültecilerin kaçakçılar tarafından alıkonulduğu ve işkenceye maruz kaldığına dair bilgiler aldıklarını belirtti. Cihan, bu tür görüntülerle karşılaştıklarında hemen Cumhuriyet Savcılığı’na suç duyurusunda bulunduklarını ancak yapılan soruşturmaların etkin bir şekilde yürütülmediğini söyledi. Son olarak, Payîzava bölgesinde helikopterle taşınan bir mültecinin hipotermi nedeniyle hastaneye kaldırıldığını öğrendiklerini ve tedavisinin yoğun bakımda devam ettiğini aktardı.
Mülteci Hakları İçin Mücadele Sürecek
Van Barosu, mültecilerin haklarını savunmaya ve onları daha iyi koşullarda yaşama imkanına kavuşturmak için mücadeleye devam edeceğini belirtti. Cihan, mültecilerin yaşadıkları bu zorlukların çözülmesi için daha fazla adım atılması gerektiğini vurguladı.