Van’ın Tuşba ilçesindeki Eski Marangozlar Sitesi'nde iş yeri bulunan Fikret Özkaçmaz, yaklaşık 30 yıldır yayık yapıyor. Teknolojik gelişmeler karşısında gittikçe yok olan mesleği için yoğun bir çaba harcayan Özkaçmaz, tereyağı, ayran ve şalgam yapımında kullanılan yayıkları hem kent genelinde hem de çevre il ve ilçelere satıyor. Kentte kendisi dışında yayık yapan kimsenin bulunmadığını belirten Özkaçmaz, yıllardır severek yaptığı işine olan ilgisizlikten dert yandı.
YAPIM SÜRECİ
Yaptığı işin zahmetine dikkati çeken Özkaçmaz, ilk olarak ağaçları kalas haline getirerek, yaprak yaprak biçtiğini aktardı. Ağaçların daha sonra meyilli hale getirildiğini kaydeden Özkaçmaz, sonraki süreci ise şöyle anlattı: "Ağaçlar kuru olduğu için bükülmesi zor oluyor. O yüzden ağaçları ıslatıyoruz. Ağaçları bir çember etrafında sıralayarak, yuvarlak bir daire haline getiriyoruz. En son çeperle bağlayarak yayık haline getirdikten sonra demir kalıplara vura vura sıkıştırıyoruz. Bu işin yüzde 90’ı dövmeyle yapılıyor."
Tüm bu işlemlerin ardından sıranın boya ve cilalamaya geldiğini söyleyen Özkaçmaz, "Yayıklar olduktan sonra yaz aylarında 15-20 gün güneşte bekletiyoruz. Kuruma gerçekleştikten sonra içine kepek atarak, yakıyoruz. Yakmaktaki amaç içindeki bakteri ve mikropların ölmesi ve temiz bir yüzeyin oluşması içindir. Bu aşamalardan sonra yayık için kapak hazırlayıp, kapatıyoruz. Ortasında da bir delik açarak sütün çıkması için kapak hazırlıyoruz” dedi.
YAYLALARDA KULLANILIYOR
Yayıkların ya ıhlamur ya da salkım söğütten yapıldığını ifade eden Özkaçmaz, diğer ağaçlar suya dayanıklı olmadığı için yayık yapımında kullanılmadığını belirtti. Yayıkları sipariş üzerine hazırladığını dile getiren Özkaçmaz, "Yüksek yaylalarda elektrik olmadığı için bu yayıklara ihtiyaç var. Elektrikli olanlar dahi bu yayıklar kadar randımanlı yağ çıkarmıyor. Yayıklar hem daha randımanlı hem de daha doğaldır" diye belirtti.
KÜÇÜKLER RAĞABET GÖRÜYOR
Bir yayığın yapımının kimi zaman iki hafta kadar sürdüğü bilgisini paylaşan Özkaçmaz, şöyle devam etti: "Büyük ebatta yapılan yayıklar genelde tereyağı için yaylalarda kullanılıyor. Küçük yayıklar ise süs amaçlı çay bahçelerinde ve kafeteryalarda ayran ve şalgam satmak için kullanılır. Büyük olan yayıklar 750-800, küçükler ise 450-500 TL arasında bir fiyatla satılıyor. En çok küçük yayıklar rağbet görüyor."
MESLEK ÖLÜYOR
Van'da sadece kendisinin yayık yaptığını ve bırakması halinde mesleğin kaybolacağını kaydeden Özkaçmaz, mesleğe olan ilgisizlikten yakındı. İşini yeni nesillere aktarmak istediğini belirten Özkaçmaz, "Mesleğe gençler de ilgi göstermiyor. Benden sonra bu mesleği sürdürecek birilerin olmasını istiyorum” dedi.
MA / Barış Dönmez
