Milli Eğitim Bakanı Yusuf Tekin, HEDEP Van Milletvekili Gülcan Kaçmaz Sayyiğit'in 2024 bütçe görüşmelerinde sorduğu anadili ile ilgili soruları yanıtladı.
Tekin'in verdiği cevaplara göre 2023-2024 eğitim öğretim döneminde toplam 24 bin 60 öğrenci Yaşayan Diller ve Lehçeler dersini seçti. Bu öğrencilerin 20 bin 379'u Kurmancî, 2 bin 607'si ise Zazakî olmak üzere Kürtçe seçmeli ders tercih etti. Bu dersler için toplam 50 bin 283 ders kitabı dağıtıldı.
Kürtçenin en çok tercih edildiği il Mardin
Kürtçe dersinin en çok tercih edildiği iller sırasıyla Mardin, Diyarbakır, Hakkari, Batman, Bingöl, Van ve Şırnak oldu. Ayrıca Ağrı, Bitlis, Mersin, Dersim, Siirt ve Urfa'da da Kürtçe seçen öğrenciler olduğu kaydedildi.
Son 10 yılda 188 öğretmen atandı
2014-2023 yılları arasında 147 Kurmancî, 41 Zazakî öğretmeni atandığını belirten Bakan Tekin, 2023 yılı içerisinde ise bu alanlara toplam 56 atama gerçekleştirildiğini ifade etti.
Bin 74 öğrenci Kürtçe dışındaki dilleri seçti
Bakan Tekin'in cevabına göre Kürtçe dışında en çok tercih edilen diller sırasıyla Adıgece, Lazca, Arnavutça, Boşnakça, Abazaca ve Gürcüce oldu. Bu dillerde seçmeli ders alan öğrencilerin toplam sayısının bin 74 olduğu ifade edildi.
Bakan Yusuf Tekin, anadilinde eğitim çalışmalarıyla ilgili yapılan çalışmalara dair sorulara ise Anayasa'nın 42'nci maddesini hatırlatarak yanıt verdi. Sayyiğit'in, "Anadilde eğitim için neler yaptınız?" sorusuna yanıt olarak şu ifadeleri kullandı:
Anayasamızın 42. Maddesinde 'Türkçe’den başka hiçbir dil, eğitim ve öğretim kurumlarında Türk vatandaşlarına ana dilleri olarak okutulamaz ve öğretilemez' denilmektedir. Bu kapsamda da eğitim ve öğretim faaliyetleri Türkçe olarak devam etmektedir."
"Kürtlerin çoğunlukta yaşadığı bölgelerde Kürtçe anadilinde eğitim olanaklarının sağlanması için Bakanlığınızın bir girişimi olacak mıdır?" sorusunu da Anayasa'nın 42'inci maddesini hatırlatarak yanıtlayan Bakan, "Anayasa’mızın 42. Maddesinde yer alan ‘Türkçeden başka hiçbir dil, eğitim ve öğretim kurumlarında Türk vatandaşlarına ana dilleri olarak okutulamaz ve öğretilemez.’ Hükmü gereği Bakanlığımızın söz konusu duruma ilişkin bir çalışma yürütmesi yasal olarak mümkün değildir” dedi.
'Kürtçe söz konusu olunca Anayasa'ya sığınıyorlar'
Bakan'ın anadilinde eğitimle ilgili cevaplarını değerlendiren Sayyiğit, "Kürtçe başta olmak üzere anadilinde eğitim sorumuza karşılık, Bakanlığın topu Anayasa’ya attığını görüyoruz. Bilmiyormuşuz gibi bize 42'nci maddeyi okuyorlar. Sözde 'Darbe Anayasası, değiştirmeliyiz' diyorlar. Ama Kürtçe söz konusu olunca bir anda sığındıkları tek metin oluveriyor Anayasa" ifadelerini kullandı.
Kürtçe ders seçen öğrenci sayısında düşüş: 2015'te 80 bin, bugün 23 bin
Bakan'ın Kürtçe seçmeli derslerle ilgili sorulara verdiği yanıtlara ilişkin değerlendirmelerde de bulunan Sayyiğit, dersleri tercih eden öğrenci sayısında akut bir düşüş olduğuna dikkat çekti. 2015’te toplam 80 bin öğrencinin Kurmancî ve Zazakîyi seçtiğini hatırlatan Sayyiğit 2023-2024 eğitim öğretim döneminde bu sayının 23 bin civarına indiğini belirtti. Sayyiğit, şunları söyledi: "Bu çok ciddi bir fark. Tabii bunun birçok nedeni var. Okullarda Kürtçe derslerin seçilmesi önünde işgüzar okul yöneticileri tarafından çıkarılan engeller de söz konusu. 'Öğretmen yok, materyal yok, fiziki imkanlar yetersiz' denilerek farklı derslere yönlendiriliyor öğrenciler. Öğrencilere bugün dağıtıldığı söylenen Kürtçe kitap sayısı da 50 bin. Ama 10 yıl önce bu sayı 51 bindi. Bazı dönemlerde bu sayı daha da azalırken seçmeli eğitimin 10 yılda yerinde saydığını görüyoruz."
Kürt halkının anadilinde eğitim talebi anketlerde çok yüksek
AK Parti iktidarının anadilinde eğitim talebini manipüle ettiğini ifade eden Sayyiğit, derslerin fiilen işlevsizleştirildiğini de ifade ederek şöyle konuştu: "Açıklanan sayılar, Kürtlerin seçmeli derslere bir inancının olmadığını ortaya çıkarıyor, açıklanan sayılarda defacto bir anadilinde eğitim talebi var. Son dönemlerde derslerin çok az seçilmesini bu açıdan da okumalıyız. Hatta bunu bir tepki olarak da görmeliyiz. Çünkü buna karşın Kürt halkının anadilinde eğitim talebi anketlerde çok yüksek çıkıyor. Elbette Kürtçe seçmeli dersler de halkımızın mücadelesiyle ortaya çıkmış bir kazanım. Bunu da korumalıyız, Kürtçeyi seçmeli çocuklarımız. Ama bu, siyasi iktidarın şu gerçeği anlamasına mâni olmamalı; Kürtçe anadilinde eğitim olmadan olmaz, Kürtlerin talepleri anadili olmadan karşılanamaz. Kürtçenin Anayasal güvenceye kavuşturulması lazım, anadilin mutlaka bir statüsü olmalı."
