Haber: İdris YILMAZ
Morgedik Barajı Van'da Deliçay üzerinde sulama amacıyla 1997 2015 yılları arasında inşa edildi. Yıllarıdır içme suyu ve sulama hizmeti veren baraj, son dönemlerde beslediği su kaynaklarının üzerine yapılan HES nedeniyle amacının dışına çıkarılıyor. Yaşanan durum çevredeki çiftçileri olumsuz etkilerken, Salmanağa, Kadirasker, Salihiye ve birçok merkezi mahallede ise içme ve tarla sulama suyu sıkıntısının yaşanmasına yol açıyor. Bu uygulamaya karşı mağduriyetlerini dile getiren çiftçiler tarlalarını sulayamadıkları için bu yıl üretim alamayacaklarını belirtti. Çevreciler ise bölgede yapılan HES’in bir yaşam hakkı ihlali olduğuna dikkat çekerek yakın süreçte hukuki mücadele başlatacaklarını ifade etti.
‘Milyon TL Zararımız Var’
Kadirasker ve çevre mahallelerde insanların ağırlıklı olarak geçimlerini çiftçilikten sağladığını belirten Gıyasettin Yıldız, HES’in yapılması ile sularının kesildiğini bu nedenle tarlalarının susuz kaldığına dikkat çekti. Yıldız, “Binlerce hektarlık arazilerimize milyonlarca TL harcayarak fide ve tohum ektik. Susuzluk nedeniyle tarlalarımız kuruyor, defalarca yetkililere çıktık ancak sesimizi duyuramadık. Atadan babadan tarımcılık yaparak geçimimizi sağlıyoruz. Ancak son bir iki yıldır sularımızı kesiyorlar. Bu yıl durumumuz çok daha vahim, içme suyunu bile vermiyorlar. Böyle giderse ürün alamayacağız ve çektiğimiz kredileri de ödeyemeyeceğiz. Zaten zor durumda olan bir çiftçi var bu zorlu koşullara birde bu hal yaramıza tuz biber oluyor.”
‘İnsanlar evine ekmek götüremeyecek’
Bir diğer çiftçi Turan Yıldız ise,HES olmadan önce bir sıkıntılarının olmadığını belirterek HES’in yapılmasıyla birlikte sulama alanında ciddi anlamda sorun yaşadıklarını söyledi. Yıldız,” Yapılan HES suyu kesiyor millet perişan durumda. Kaymakama başvurduk valiye gittik derdimizi anlatamadık. Bu suyun üzerinde 35 köy var. Ve bu köylerin tamamını işi tarımcılık. Su olmayınca tarımcılıkta yapılmaz. Hasatlarımız susuzluk nedeniyle her geçen gün yanıyor. Bir an önce bir çalışma yapılması lazım. Aksi durumda hasat edemeyeceğimiz için borçlarımızı da ödeyemeyiz. Yani seneye ne yapacağız onu da bilemiyoruz. Bu taralar sayesinde yüzlerce insan evine ekmek götürüyor. Hasat edemezsek kimse evine ekmek götüremeyecek. “
‘Çevreciler dava açmaya hazırlanıyor’
Köylülerin talepleri üzerine Çev-Der, Zilan Ekoloji Platformu, Medya ve Hukuk Derneği ve Suphan Dağcılık ve Doğa Derneği temsilcileri bölgede incelemede bulundu. Yapılan incelemeler sonrası değerlendirmede bulunan Çev-Der yönetim üyesi Zeynel Abidin Çelebi, HES’in yapılması ile bölgede ciddi anlamda bir talan politikası uygulandığına vurgu yaptı. Çelebi, “ Burada ciddi anlamda bir ekolojik tahribat söz konusudur. Yıllar önce burada bir baraj yapıldı. Barajın amacı bölgede sulama ihtiyacını karşılamaktı. Ancak bu sulama barajı son dönemlerde amacının dışına çıkarıldı. Bu barajın suları HES’e verildi. Suyun HES’e verilmesi sonucunda HES suyu hapsederek insanların su ihtiyacının önüne geçildi. Aynı zamanda ilçeye verilen içme suyu da azaltıldı. Bu politika sadece çiftçiye zarar vermiyor, dünyada sadece Van’da yaşayan inci Kefal balığının neslini tehlike altına atmakla birlikte doğal yaşamı da tehdit ediyor.”
‘Morgedik Barajı İçme Suyu Kaynağıdır, Bu Kaynağın Üzerinde HES Yapılmamalıydı!’
Zilan Havzasından Van Gölü’ne akan önemli su kaynaklarından birinin Deli Çay öldüğünü dile getiren Zilan Çevre ve Ekoloji Platformu Sözcüsü Bahattin Demir, bilimden uzak bu tür uygulamalara izin verilmesinin bir sorumsuzluk olduğuna dikkat çekti. Demir,” Sulama mevsiminin başlamasıyla birlikte devreye konulan bu uygulamanın bir eko kırım anlamında. Bunun dışında Morgedik Barajı sulama dışında Erciş ilçesinin içme suyu kaynağıdır. Bir içme suyu kaynağının üzerinde HES kurulur mu? Bu son derede mevzuata ve hukuka aykırı bir durumdur. Yaşanan bu durum insan sağlığına ve insanın yaşam hakkına bilinçsizce saldırının bir gerçeğidir. Bizler bu olaya sessiz kalmayacağız hukuki mücadelemizi başlatacağız”
‘Tarlalar Kurumuş’
Süphan Dağcılık ve Doğa Koruma Derneği Başkanı Esat Savcı, bölgede yaptıkları incelemede HES’in suları kesmesi üzerine bölgede ciddi anlamda tarlaların kuruduklarına tanık olduklarını belirterek şu ifadelere dikkat çekti.” Burada Çevre Etki Değerlendirmesine aykırı bir proje hayata geçirilmiştir. HES’in yapılması birçok yaşam hakkının ihlalidir. Bunun en somut ve belirgin özelliği bölgede bulunan tarlaların kurumasıdır. Gördüğünün bu bölge ilçenin ekonomik kaynağıdır. Yöre halkı yıllardır tarımdan gelirini sağlıyor. Ne yazık ki burada HES’in yapılması bölge halkının yaşam hakkını ve ekonomik özgürlüğünü de elinden almıştır. Dolayısı ile bizlerde hukuki mücadelemizi başlatacağız ve bu mücadelenin peşini bırakmayacağız.”
Bu içerik Avrupa Birliği tarafından finanse edilen Gazeteciler Cemiyeti’nin “Basın Evi Destek Aracı (BEDA)” programı kapsamında hazırlanmıştır.
